Reislocaties – Italië – Rome

Rome is onderdeel van een vakantie van Guido in 2010, Edwin in 2012 en van Edwin en Patricia in 2021.

Voor een blog over de vakantie van Guido in 2010, klik op dit blog-logo

Voor een blog over de vakantie van Edwin in 2012, klik op dit blog-logo

Als je een blog van Patricia over de rondreis van 2021 wilt lezen, klik dan op dit blog-logo

Voor een impressiefilmpje op YouTube van een stadswandeling door Rome en Vaticaanstad, klik op het YouTube-Logo

Rome – Italië

Rome is de hoofdstad van Italië. Het is met bijna 3 miljoen inwoners ook de grootste stad van Italië. Vanuit de historie is deze stad natuurlijk wereldwijd bekend als hoofdstad van het Romeinse Rijk. Rome is oorspronkelijk gebouwd op zeven heuvels en strekt zich inmiddels uit tot aan de Tyrreense Zee. Het historisch stadscentrum bevindt zich op de Werelderfgoedlijst van de de UNESCO.

De dwergstaat Vaticaanstad, een enclave in de stad, is waar de paus zetelt. Rome kent vele bezienswaardigheden, waaronder uiteraard het Colosseum, de Sint-Pietersbasiliek, de Sixtijnse Kapel, de Trevi fontijn en het Pantheon om er maar een paar te noemen. Wil je deze stad echt goed bezoeken en alle bezienswaardigheden uitgebreid bekijken, dan kun je naar mijn idee hier rustig een week voor uittrekken.

Vervoer in Rome

Rome heeft milieuzones voor de auto. Je kan dus niet zomaar met de auto Rome inrijden. Je kunt het beste je auto aan de rand van de milieuzone zetten, bijvoorbeeld bij Interparking Italia SRL – ES Park Giolitti Roma Termini. Hier betaal je € 20 aan parkeerkosten per dag. Vlakbij die parkeergarage zit een groot plein waar je verschillende soorten openbaar vervoer aantreft, zoals bussen en metro.

Wat betreft het openbaar vervoer is het erg handig geregeld in Rome. Je kunt bij de Tabacchi-winkels dagkaarten kopen, waarmee je overal in kunt. De kaartjes zijn dus geldig voor de tram, bus en metro. Hartstikke handig dus! Je hebt 3 verschillende soorten dagkaarten (2021), namelijk:
– 24 uurs ticket (€ 7,00)
– 48 uurs ticket (€ 12,50)
– 72 uurs ticket (€ 18,00)

Vergeet de kaart overigens niet te stempelen bij het eerste gebruik. De tijd gaat namelijk in vanaf de stempel en je kunt een boete krijgen als je de kaart niet gestempeld hebt.

Thermen van Carcalla

We beginnen onze tour door Rome bij de Thermen van Carcalla. Dit is een badinrichting in Rome die de Romeinse keizer Septimius Severus en zijn zoon Caracalla lieten bouwen. Het geheel werd in 217 geopend en vernoemd naar de zoon. De bouw van de Thermen van Caracalla heeft 5 jaar geduurd, waarbij er dagelijks 9.000 medewerkers aan het bouwen waren aan de badinrichting. Het badhuis is gebouwd door Heliogabalus en Severus Alexander.

De Thermen van Carcalla hebben een oppervlakte van 337 x 328 meters (110.536 m²) en zijn daarmee het grootste thermencomplex. Het badhuis bood plaats aan 2500 gasten, waarvan er 1600 tegelijk konden baden. Doordat de thermen destijds (vanwege de grootte) buiten de stad zijn gebouwd, verkeren ze vandaag de dag nog in zeer goede staat.

Basilica dei Santi Nereo e Achilleo

De Santi Nereo e Achilleo ligt tegenover de Thermen van Carcalla. Dit is een basiliek die gewijd is aan de heiligen Nereus en Achileus. De basiliek is een zeer oude titelkerk, de eerste inscriptie van de kerk dateert uit 377. 

Baptisterium van Lateranen

We zijn een stukje meer naar het noorden gegaan, naar het Piazza di S. Giovanni in Lateranen. Het eerste gebouw dat we hier zien, is het baptisterium van Lateranen. Deze kapel is gewijd aan Johannes de Doper en was het oudste baptisterium (doopkapel) in Rome. Het baptisterium hoort bij de Sint-Jan van Lateranenbasiliek. De doopkapel lag apart van de basiliek om de nog ongedoopten verwijderd te houden van het allerheiligste. De kapel stamt uit de tijd van keizer Constantijn de Grote. Hij is hier mogelijk gedoopt. Het achthoekige gebouw werd in 440 in opdracht van Paus Sixtus III herbouwd en in 1637 onder Paus Urbanus VIII ingrijpend veranderd.

Lateraanse Obelisk

Vlakbij het Baptisterium staat de Lateraanse obelisk. Deze obelisk is totaal 45,7 meter hoog. De obelisk is gemaakt van rood graniet en weegt ongeveer 455 ton. Het is de grootste antieke obelisk ter wereld en de oudste in Rome, maar het is ook de obelisk die het laatst in de stad werd opgericht. Na eeuwenlang begraven te zijn geweest, werd hij in 1588 gerestaureerd en op het Piazza San Giovanni in Laterano geplaatst, naast het Lateraanse paleis.

Palazzo Ospedale del Salvatore

Aan de overkant van het plein zie je het Palazzo Ospedale del Salvatore (ziekenhuis paleis van de verlosser) liggen. Dit ziekenhuis werd in 1216 gesticht door kardinaal Giovanni Colonna. De lange gevel van het Palazzo Ospedale del Salvatore wordt gemarkeerd door pilasters en een koordverloop met twee rijen vensters en eenvoudige kroonlijsten. In het midden van het gebouw zie je een mooie klokgevel met klok op het schuine dak. 

Lateraans paleis

Achter de obelisk ligt het Lateraanse Paleis. Dit paleis behoorde in de Romeinse tijd toe aan de Laterani, een grote familie van reders en importeurs van wilde dieren. Zij lieten dit mooie paleis bouwen in de 1e eeuw na Christus. Nadat Plautius Lateranus deelnam aan de samenzwering van Piso tegen keizer Nero, liet Nero hem terechtstellen in 64 na Christus. De bezittingen van de familie werden door Nero geconfisqueerd.

Het paleis heeft hierna een paar eigenaren gehad totdat Constantijn het terrein in 313 schonk aan paus Miltiades. Het vormde sindsdien de residentie van de pausen. Toen het paleis in 1308 was afgebrand, moest paus Gregorius XI, toen hij in 1377 uit Avignon terugkeerde, in het Vaticaan gaan wonen. Sindsdien bevindt zich de pauselijke residentie in het Vaticaan. Zijn bisschopszetel staat echter officieel nog steeds in de Lateraanse Basiliek. Paus Sixtus V liet in 1586 een nieuw gebouw neerzetten door Domenico Fontana. Dit paleis diende als zomerresidentie totdat het Quirinaalpaleis in de 16e eeuw die functie kreeg. In het Lateraanse Paleis werd in 1929 het Verdrag van Lateranen gesloten tussen Mussolini en paus Pius XI.

Basilica di San Giovanni in Laterano

Achter en naast het Lateraans Paleis vind je de Basilica di San Giovanni in Laterano. De Pauselijke Aartsbasiliek van Sint-Jan van Lateranen ligt naast het Lateraanse paleis in Rome. De basiliek is een van de zeven pelgrimskerken van Rome en de oudste en in kerkelijke rang voornaamste van de vier pauselijke basilieken in Rome. Vroeger zetelde de paus in deze basiliek maar deze functie is in de middeleeuwen overgenomen door de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad.

Sinds 1929 is de Sint-Jan met het bijbehorende Lateraanse paleis in het bezit van de Heilige Stoel. Formeel is dit de hoofdkerk van de wereldkerk (en als zodanig in rang belangrijker dan de Sint-Pietersbasiliek). Deze betekenis staat te lezen op de gevel van de kerk. Daarop staat “Sacrosancta lateranensis ecclesia omnium urbis et orbis ecclesiarum mater et caput” (Allerheiligste kerk van Lateranen, moeder en hoofd van alle kerken van de stad en van de wereld).

Scala Sancta & Chiesa di San Lorenzo

Tegenover de basiliek van San Giovanni in Laterano ligt de Chiesa di San Lorenzo. Dit is een rooms-katholieke kapel die via de Scala Sancta (Heilige Trap) van het Lateraans paleis in Rome wordt betreden. Het was oorspronkelijke de privékapel van het pausdom voordat het naar Avignon en later het Vaticaans paleis verhuisde. Deze kapel is het enige gebouw van het oude Lateraans paleis dat niet werd verwoest tijdens de wederopbouw. 

De Scala Santa is volgens de traditie de trap die Jezus beklom om de hal te bereiken waar hij het verhoor van Pontius Pilatus onderging vóór de kruisiging. De trap is in 326 door Sant’Elena Imperatrice (de moeder van Constantijn I) naar Rome vervoerd. Hier zijn we helaas niet in geweest.

Porta Asinaria

Vlakbij het Lateraans paleis en de basiliek di San Giovanni in Laterano ligt een stadsmuur. In deze stadsmuur zie je de Porta Asinaria. Dit was oorspronkelijk een van de kleinere poorten. Keizer Aurelianus liet aan het eind van de 3e eeuw een poort bouwen die slechts uit een enkele doorgang zonder torens bestond. Honorius liet in 401 en 402 grote verbeteringen aan de Aureliaanse Muur aanbrengen, de muur werd verhoogd en de poorten verstevigd. Hij liet ook twee halfronde torens naast de Porta Asinaria bouwen, de doorgang werd verbreed en er werd een binnenpoort bijgebouwd. Door de nabijheid van het pauselijke paleis had de poort inmiddels een belangrijker functie gekregen.

In de middeleeuwen zijn de twee torens herbouwd. Het grondniveau is in de loop der eeuwen echter zo gestegen dat de poort niet meer bruikbaar was. In 1584 liet Paus Gregorius XIII daarom een aantal meter verderop een nieuwe poort bouwen, de Porta San Giovanni. De Porta Asinaria werd daarna gesloten.

Porta S Giovanni Carlo Felice

De Porta San Giovanni ligt naast de oude porta Asinaria. Deze poort is in 1574 in opdracht van Paus Gregorius XIII gebouwd door Giacomo del Duca, een leerling van Michelangelo. De Porta San Giovanni dankt zijn naam aan de nabijgelegen basilica San Giovanni in Laterano. In de eerste helft van de 20e eeuw is de verkeersdrukte in deze wijk enorm toegenomen. Om de vele auto’s in en uit de stad te kunnen laten, zijn er een aantal grote doorgangen in de Aureliaanse Muur bijgemaakt.

Monument van San Francesco d’Assisi

Het bronzen beeld van San Francesco d’Assisi staat tussen de basilieken van Santa Croce in Gerusalemme en San Giovanni in Laterano. Franciscus zwaait naar de hemel en werpt een blik naar de basiliek van Lateranen. Hij staat op een getrapte basis in tufsteen. Op de achtergrond staan 5 broeders. Het monument is in 1927 gemaakt door Tonninelli. San Francesco d’Assisi leefde religieus. Hij stichtte de kloosterorde van de franciscanen of minderbroeders en werd op 16 juli 1228 heilig verklaard door paus Gregorius IX.

San Pietro in Vincoli

San Pietro in Vincoli (Sint Pieter in ketens) is een basiliek die in de 5e eeuw gebouwd is op de Esquilijn in Rome. Eudoxia (dochter van Theodosius de Jonge) gebruikte de ketens waar de apostel Petrus in geketend was voor de kerk. Deze had ze gekregen van haar moeder, die ze op haar beurt weer had gekregen van de bisschop Juvenalus van Jeruzalem. De kerk is vooral bekend omdat deze plaats biedt aan het grafmonument voor Paus Julius II. Dit grafmonument is ontworpen en (deels) gemaakt door Michelangelo. Het meest prominente en bekende beeld van dit grafmonument is het standbeeld van Mozes. Het beeldt Mozes uit na zijn terugkeer van de berg Sinaï met de twee gebodstafels. De basiliek was titelkerk van Paus Julius II toen deze nog kardinaal was.

Colosseum

Als je een bezoek aan Rome brengt, dan kun je er bijna niet omheen om het Colosseum te gaan bezoeken. Dit is de grootste toeristische trekpleister van Rome. Het Flavisch Amfitheater, beter bekend als het Colosseum, was het grootste en beroemdste amfitheater in het Romeinse Rijk. Op 7 juli 2007 werd het Colosseum tot een van de zeven nieuwe wereldwonderen gekozen. Het beroemde amfitheater staat afgebeeld op de Italiaanse 5 eurocent.

Oh, wat was dat indrukwekkend mooi zeg, het Colosseum! Vooral het gedeelte bij de ondergrondse gangen. Met een beetje verbeelding zie je zo de gladiatoren langs je heen lopen. De ondergrondse gangen met de dierenkooien en liftjes waren ook erg mooi! Het Colosseum heeft een eigen pagina

Forum Romanum

Naast het Colosseum liggen het Forum Romanum en de Palatijnse heuvel. Ook dit is erg indrukwekkend! Wat moeten hier vroeger prachtige bouwwerken gestaan hebben! Dit stukje geschiedenis is erg interessant. Hier liggen de roots van het Romeinse Rijk.

Via dei Fori Imperiali

Achter het Forum Romanum ligt de Via dei Fori Imperiali. Langs deze straat zie je nog meer overblijfselen van de Romeinse tijd. Rome is eigenlijk gewoon één groot openluchtmuseum!

Forum van Nerva

Aan de Via dei Fori Imperiali liggen meerdere ruïnes van oude Romeinse gebouwen. Hier vind je ook het Forum van Nerva. Dit was een van de vier keizerlijke fora van Rome. Hoewel het forum de naam van keizer Nerva draagt, was het keizer Domitianus die het complex liet bouwen. Na de moord op Domitianus werd het forum in 97 voltooid en genoemd naar zijn opvolger, Nerva. Het forum staat ook bekend als het Forum Transitorium omdat het de functie overnam van de drukke toegangsweg (het Argiletum) tot het Forum Romanum.

Net als een aantal van zijn voorgangers wilde Domitianus een eigen forum hebben, maar de beschikbare ruimte ten noorden van het Forum Romanum was beperkt. Alleen de ruimte aan beide zijden van het Argiletum was nog niet bebouwd. Om geen onnodige ruimte te verspillen liet de architect de gebruikelijke zuilengangen aan de lange zijden vervangen door zuilen die direct aan de buitenmuur vastgemaakt werden. De zuidelijke muur van het forum kreeg een halfronde vorm. Hier was de monumentale toegang vanaf het Forum Romanum. 

Er hangt een 2,65 meter hoog reliëf van Minerva bij het forum van Nerva. Op de fries van het hoofdgestel staan vrouwen afgebeeld in huishoudelijke situaties als het spinnen, weven en bij de geboorte van kinderen. Na de middeleeuwen werden de zuilen Le Colonnacce genoemd (de lelijke zuilen). In de westelijke muur waren meerdere poorten die toegang gaven tot de fora van Caesar en Augustus. In de oostelijke muur waren doorgangen naar de Vredestempel.

klaar in 143. Omdat er niet genoeg vlakke, bebouwbare ruimte was om het geplande complex te bouwen, werden er aanpassingen gedaan aan verschillende gebouwen en werd de glooiing die de Capitolijn met de Quirinaal verbond afgegraven. Ook werd er een stuk van de westkant van de Quirinaal afgegraven, de Markten van Trajanus werden hier tegenaan gebouwd. 

Het rechthoekige plein was te bereiken door onder een triomfboog door te lopen. Aan de zijkanten van het plein stonden zuilengalerijen en aan de achterzijde werd het forum afgesloten door de Basilica Ulpia. Voor de basilica stond een imposant ruiterstandbeeld van de keizer, terwijl achter de basilica de Zuil van Trajanus verrees.

Chiesa Santi Luca e Martina Martiri

Aan dezelfde straat staat de Chiesa Santi Luca e Martina Martiri. Deze kerk was oorspronkelijk gewijd aan Sint Martina, die in 228 na Christus de marteldood stierf. Paus Honorius I gaf in 625 opdracht tot de bouw van de kerk. In 1577 werd de Accademia di San Luca, (academie van schilders, beeldhouwers en architecten in Rome) opgericht. Deze academie kreeg de kerk in 1588, waarna deze opnieuw werd ingewijd als Chiesa Santi Luca e Martina Martiri. In 1634 werd in de crypte begraven overblijfselen gevonden van de gemartelde Sint Martina.

Keizerstandbeelden

Langs de Via dei Fori Imperiali zie je ook standbeelden van voormalige keizers. Zo zie je een standbeeld van Ceasar, maar ook van Trajanus.

Via dei Fori Imperiali Plein & Kerken

Aan het einde van de Via dei Fori Imperiali zie je een mooi plein (Piazza Madonna di Loreto) met twee kerken liggen. Dit zijn de kerken Church of the Most Holy Name of Mary at the Forum of Trajanus en de Santa Maria di Loreto kerk.

Church of the Most Holy Name of Mary at the Forum of Trajanus

De Church of the Most Holy Name of Mary at the Forum of Trajanus is gebouwd tussen 1736 en 1741 naar een ontwerp van de Franse architect Antoine Derizet. De kerk heeft zeven kapellen, versierd met veelkleurig marmer. De kerk is gesticht door de in 1688 goedgekeurde Congregatie van de Allerheiligste Naam van Maria, genoemd naar de feestdag (12 september) die door Paus Innocentius XI was ingesteld na de overwinning op de Turken in Wenen in 1683.

Zuil van Trajanus

Tegenover de Church of the Most Holy Name of Mary at the Forum of Trajanus staat de Zuil van Trajanus. Deze zuil werd gebouwd tussen 107 en 112 en ingewijd in 113. Het monument is waarschijnlijk oorspronkelijk bedoeld als grafmonument voor de as van keizer Trajanus. Het is een triomfzuil om de overwinning van Trajanus op het opstandige Dacië (nu Roemenië) te herdenken in de Dacische Oorlogen (101-102 en 105-106). 

De zuil is 29,78 meter hoog en bestaat uit 29 blokken marmer met een doorsnee van 3,70 meter. Hiervan zijn 8 blokken gebruikt voor de basis, 19 voor de zuil zelf en 2 voor de top. Binnenin de zuil is een wenteltrap van 185 treden, die naar het platform boven op de zuil leidt. Op de zuil is spiraalsgewijs een 200 meter lange fries aangebracht waarop, als een soort van doorlopend stripverhaal, de veldtochten van Trajanus in Dacië zijn afgebeeld.

Santa Maria di Loreto Kerk

Naast de Church of the Most Holy Name of Mary at the Forum of Trajanus staat de Santa Maria di Loreto. Dit is een eclectische kerk die in 1507 is gebouwd op de resten van een vroegere kerk. Tussen 1573 en 1576 werden er delen aan de kerk bijgebouwd door Jacopo Del Duca. Hij voegde onder andere de koepel en de kerktoren toe. In de nis aan de rechterzijde staat het beeld van de Heilige Susanna van François Duquesnoy.

Monument Vittorio Emanuele II

Om de hoek van de Santa Maria di Loreto kerk, ligt het Monument voor Victor Emanuel II, de eerste koning van het herenigde Italië. Binnenin het gebouw is een museum ingericht, dat is gewijd aan de eenwording van Italië. Het grote witte gebouw bezet het plein naast de Piazza Venezia en op de Capitolijn. Dit Capitool is hierdoor grotendeels verloren gegaan. Je ziet het grote ruiterstandbeeld van Victor Emanuel II op de centrale plaats van het geheel. In 1880, twee jaar na het overlijden van Victor Emanuel II, besliste het Italiaanse parlement om het monument op te richten. Tegelijk met Victor Emanuel II eert het monument ook de eenmaking van Italië en de idealen die de jonge staat zijn burgers voorspiegelde.

Het monument is ontworpen door Giuseppe Sacconi. De decoratie van het monument is van einde 19e- tot begin 20e eeuw gemaakt door de belangrijkste Italiaanse kunstenaars. De bouw begon in 1885 en was pas klaar in 1935, maar de inhuldiging vond al in 1911 plaats. Het is nooit de bedoeling geweest om het als grafmonument te bestemmen, omdat deze koning in 1878 al was bijgezet in het Pantheon. Toch werd het graf van de Onbekende Soldaat in 1921 in het Altaar van het Vaderland geplaatst en werden de vierspannen pas tussen 1925 en 1927 op de propyleeën geplaatst.

Musei Capitolini

Naast het Monument Vittorio Emanuele II, staat het Musei Capitolini. Dit is een museum voor archeologie en kunst uit de oudheid en de renaissance. De collecties zijn ondergebracht in het Palazzo dei Conservatori (Conservatorenpaleis), in het Palazzo Nuovo (Nieuwe paleis) op het Capitool, en in de Centrale Montemartini. In het Palazzo Nuovo bevinden zich voornamelijk beeldhouwwerken, waaronder een grote verzameling portretten van onder andere Romeinse keizers en antieke filosofen, en beroemde beelden als de Venus Capitolina, de stervende Galliër en Amor en Psyche. Het Palazzo dei Conservatori heeft een binnenhof waar enkele monumentale beelden staan, zoals de resten van het standbeeld van keizer Constantijn uit de Basilica van Maxentius.

Chiesa di Sant Ignazio di Loyola

We lopen nu wat meer naar het westen en komen daar nog een prachtige kerk tegen, namelijk de kerk van Sant’Ignazio di Loyola in Campo Marzio. Dit is een van de belangrijkste barokkerken van Rome. Ze hoort bij het Collegio Romano, een van de gebouwen van de Pontificia Università Gregoriana. Sint-Jan Berchmans (Zuid-Nederlandse Jezuïet) ligt in de kerk begraven. 

De Sant’Ignazio werd gebouwd in de loop van de 17e eeuw. De kerk werd vernoemd naar de in 1622 heilig verklaarde Ignatius van Loyola, stichter van de Jezuïeten. Architecten waren onder andere Orazio Grassi en Carlo Maderno.

Olifantje van Bernini

Het Olifantje van Bernini is een 12,69 meter hoge marmeren beeldhouwwerk dat in 1667 is ontworpen door de Italiaanse kunstenaar Gian Lorenzo Bernini. Het olifantje staat op de Piazza della Minerva, nabij het Pantheon, en draagt een Egyptische obelisk. De Egyptische obelisk is in 1665 in de tuin van het klooster bij de Santa Maria sopra Minerva gevonden. Tegenwoordig weten we uit de inscripties dat de obelisk in 587 v.Chr. aan de Neithtempel van Saïs is ingehuldigd door farao Apriës (H aa ib rê). Na de 17e-eeuwse vondst in de kloostertuin gaf Paus Alexander VII opdracht om de obelisk op het plein voor de kerk te plaatsen. Bernini ontwierp een olifant als sokkel, welke hij liet maken door zijn assistent Ercole Ferrata. 

Pantheon

We lopen nog een stuk naar het westen, waar we het Pantheon tegenkomen. Het Pantheon is een antieke tempel uit de 2e eeuw n. Chr. Het is één van de best bewaard gebleven Romeinse gebouwen ter wereld. Dit komt omdat het in de 7e eeuw in gebruik werd genomen als kerk. Daardoor is het altijd onderhouden gebleven. Het is gelegen aan het Piazza Della Ronda.

Santa Maria dell’Anima

De Santa Maria dell’Anima was de kerk van het Heilig Roomse Rijk in Rome en is nu de nationale kerk voor de Duitstaligen. De kerk is als pelgrimshospitaal opgericht voor 1 van de vele middeleeuwse stichtingen voor pelgrims in Rome. Het pelgrimshospitaal is waarschijnlijk in 1350 opgericht door Jan en Katrijn Peters uit Dordrecht. De oudste vermelding is in 1389. In de 15e eeuw groeide de Santa Maria dell’Anima uit tot hospitaal voor alle inwoners van het Heilig Roomse Rijk die Rome bezochten.

Piazza Navona

Ten westen van het Pantheon ligt het Piazza Navona. Dit is ook een erg knus plein met de Sant’ Agnese in Agone kerk, de Neptunus fontein en de Fontana dei Quattro Fiumi.

Sant’Agnese in Agone kerk

De Sant’Agnese in Agone kerk is een kerk aan het Piazza Navona. Girolamo Rainaldi ontwierp de kerk in 1652. De kerk is gebouwd op de plaats waar de heilige Agnes de marteldood stierf. Paus Innocentius X gaf de opdracht voor het bouwen van deze kerk. Zijn grafmonument is te zien in de kerk. Het geslacht Pamphili, van wie deze paus afstamde, had een groot aangrenzend paleis en zo werd deze kerk min of meer een persoonlijke kapel. Dit kan je bijvoorbeeld zien aan het portaal waardoor de paus vanuit zijn appartement vieringen kon begeleiden of voorgaan. 

De voorgevel werd van 1653 tot 1668 afgewerkt door de belangrijke barokarchitect Francesco Borromini. Hij veranderde de afstand tussen de twee torens en liet het midden inspringen ten opzichte van de torens. Sant’Agnese in Agone wordt beschouwd als een van Borromini’s meesterwerken. Het gebouw werd afgewerkt door Carlo Rainaldi, een zoon van Girolamo. Onder de kerk zijn nog resten terug te vinden van een oud Romeins huis.

Obelisk Fontana dei Quattro Fiumi

Tegenover de kerk staat de Fontana dei Quattro Fiumi (Vierstromenfontein). Deze fontein is in de jaren 1648 tot 1651 gemaakt door Gian Lorenzo Bernini. De fontein is gemaakt van travertijn, een soort kalkafzetting die op marmer lijkt. Aan de voet van de fontein ontspringen vier bronnen, alsof dit de as van de wereld betreft. Hieraan heeft de fontein zijn naam te danken. 

De bronnen stellen vier belangrijke wereldrivieren voor. De eerste staat voor de Ganges in Azië, uitgebeeld door een riviergod die een roeispaan in zijn handen heeft. Deze symboliseert de bevaarbaarheid van de Ganges. De Donau in Europa wordt uitgebeeld door een riviergod die met zijn ene hand het wapenschild van paus Innocentius X vasthoudt. De Donau wordt genoemd, omdat dit de rivier is die het dichtst bij Rome ligt. Dan de Nijl uit Egypte, de Nijl wordt uitgebeeld door een boomgod met een doek over zijn hoofd. Dit was omdat destijds de bron van de Nijl nog niet bekend was. Als laatste wordt de Rio de la Plata uit Zuid-Amerika uitgebeeld door een riviergod met een stapel muntstukken eromheen. Dit zou symbool staan voor bodemschatten in het gebied van de Rio de la Plata.

In het midden van de fontein is een Egyptische obelisk van rood graniet geplaatst. Uit de inscripties in hiërogliefen blijkt dat deze in het jaar 81 gemaakt is voor de Romeinse keizer Domitianus. Paus Innocentius X besloot de obelisk te hergebruiken. Op de obelisk is zijn familiewapen aangebracht: een duif met een olijftak, die ook symbool staat voor de verspreiding van de goddelijke vrede. Verder zijn nog onder andere een palmboom, een leeuw, een slang, twee dolfijnen en een gordeldier te zien. De obelisk is 16,54 meter hoog.

Neptunusfontein

De Neptunusfontein ligt aan het noordelijke uiteinde van de Piazza Navona. Het bassin van de fontein (zonder de beelden) is in 1574 ontworpen door Giacomo Della Porta, die ook de Fontana del Moro (Morenfontein) heeft ontworpen aan de andere kant van het plein. Paus Gregorius XIII heeft het werk gesponsord. Het onderste deel van het bassin bestaat uit wit marmer en het bovenste deel van steen uit het lokale Pietrasanta. 300 jaar lang deed de fontein het zonder beelden. 

De fontein zoals hij er vandaag de dag uitziet is er sinds 1878 en is verder ontworpen door Antonio della Bitta. Hij voegde het beeld van Neptunus toe die vecht met een octopus. Gregorio Zappalà ontwierp de andere sculpturen. Deze sculpturen zijn gebaseerd op het mythologische thema van de Nereïden met cupido’s en walrussen.

Engelenbrug

Na het Piazza Navona gaan we naar het noordwesten toe. We steken rivier de Tiber over. Hier vinden we de Engelenbrug. Deze Romeinse brug verbindt de Engelenburcht met de andere kant van de rivier de Tiber. De brug is gebouwd in 134 in opdracht van keizer Hadrianus. Waarom dat de Engelenbrug zo heet is denk ik overduidelijk. Op de relingen van de brug zie je namelijk allemaal engelenstandbeelden. De engelen zijn in 1669 bij de restauratie van de brug gemaakt door leerlingen van Gian Lorenzo Bernini. Ze dragen elk een van de wapenen van Christus, voorwerpen die te maken hebben met de passie van Jezus.

Engelenburcht

Vanaf de Engelenbrug zie je de Engelenburcht ook al liggen. Wat een prachtig gezicht zeg, zo vanaf de brug. De Engelenburcht ontleent zijn naam aan een legende. Op kerstdag 590 hield paus Gregorius I namelijk een grote plechtige kerkelijke optocht om God te smeken een einde te maken aan de pestepidemie. Boven op het mausoleum verscheen de aartsengel Michaël. De engel stak zijn zwaard in de schede, wat betekende dat Gregorius’ bede was verhoord en de strijd tegen de pestepidemie voorbij was. Paus Pius II liet op de plaats waar de aartsengel zou zijn verschenen een kapel bouwen. Het beeld van de aartsengel Michaël dat boven op het gebouw staat, is in 1752 gebouwd door Pieter Antoon Verschaffelt. 

De burcht is het oorspronkelijke mausoleum van keizer Hadrianus. Het gebouw werd gebouwd tussen 123 en 139 onder leiding van de architect Decrianus. Het mausoleum was in de late oudheid al getransformeerd in een burcht. Rome was al stad namelijk wel omringd door de Aureliaanse Muur, maar het Vaticaan viel daar buiten. De oude Sint-Pietersbasiliek met zijn kunstschatten lag vrijwel onverdedigd buiten de stad. Het mausoleum lag op een zeer strategische positie tussen het Vaticaan en de brug over de Tiber en werd daarom in de verdedigingswerken van de stad opgenomen.

Voor de veiligheid liet paus Nicolaas III in 1277 de Passetto (doorgang) bouwen, ook wel de Corridoio (corridor) genoemd. Dat was een muur tussen het Apostolisch paleis en de veilige burcht. De paus kon zich vanaf dat moment veilig verschansen achter de dikke muren van de Engelenburcht als er gevaar dreigde. Later werd de burcht ook als pauselijke schatkamer gebruikt. Tegenwoordig zit er een museum in de burcht. In de 58 zalen wordt de geschiedenis van de burcht getoond. In de zaal van Perseo is een aantal Vlaamse wandtapijten uit de 17e eeuw te zien.

Vaticaanstad

Vanaf de Engelenburcht kan je het prachtige uitstapje maken naar een andere staat, namelijk Vaticaanstad. Vroeger hoorde dit bij Rome, maar sinds 1929 is dit een eigen dwergstaatje en het kleinste land ter wereld. Vaticaanstad ligt omgeven door Rome en is daardoor een enclave van Rome. Vaticaanstad wordt volkenrechtelijk vertegenwoordigd door de Heilige Stoel en huisvest de hoofdzetel van de Rooms-Katholieke Kerk. Het staatshoofd van Vaticaanstad is de paus, die zijn officiële residentie heeft in het Apostolisch paleis. Als je meer over dit prachtige land met de Sint Pieterbasiliek en het Vaticaans Museum wilt weten, klik dan op de knop:

San Salvatore in Lauro kerk

Vanuit Vaticaanstad gaan we weer terug naar de Engelenburcht en steken de Engelenbrug weer over. Aan de overkant ligt de San Salvatore in Lauro kerk. Deze kerk stamt uit de zestiende eeuw en werd ontworpen door de Bolognese architect Ottaviano Nonni. In de kerk zijn kunstwerken te zien van Pietro da Cortona, Antoniazzo Romano, François Duquesnoy en Alessandro Turchi. In de kerk bevindt zich ook het graf van paus Eugenius IV.

Paleis van Justitie

Als je vanaf hier verder loopt langs de Tiber, dan zie je het indrukwekkende Paleis van Justitie aan de overkant van de rivier liggen. De zetel van het Hooggerechtshof van Cassatie en de Gerechtelijke Openbare Bibliotheek bevindt zich in dit gebouw. Het gebouw is ontworpen door de Perugia architect Guglielmo Calderini en gebouwd tussen 1888 en 1910. Bij de opgravingen voor de fundering werden verschillende archeologische vondsten opgegraven, waaronder enkele sarcofagen.

Trevi fontein

We lopen weer terug richting het oosten, waar we langs het pleintje Piazza di Trevi en de Trevifontein komen. Dit is de grootste en bekendste fontein van Rome. De fontein is ongeveer 26 meter hoog en 22 meter breed. De fontein is gebouwd in opdracht van paus Clemens XII. Ze is ontworpen door Bernini en ruim 50 jaar later gebouwd door de architect Nicola Salvi. De bouw duurde van 1732 tot 1762. De fontein is tegen de achtergevel van het Palazzo Poli gebouwd. In het keizerrijk was het de gewoonte om een monument op te richten op plaatsen waar water vanuit nieuwe bronnen Rome binnen kwam. De naam Trevi komt van de woorden tre vie (drie wegen). Vroeger kwamen er namelijk drie wegen uit op het plein van de fontein. 

Het thema van het bouwwerk is de oceaan met majestueuze zeegod Oceanus op een schelpvormige strijdwagen die door gevleugelde paarden en jonge zeegoden (tritons) naar de oceaan wordt getrokken. Het ene paard is rustig, het andere steigert. Dit symboliseert de twee gezichten van de zee. In twee nissen staan links en rechts de uitbeeldingen van Overvloed en Gezondheid. Het reliëf bovenaan rechts toont een jongedame die een waterbron aanwijst aan soldaten.

Als je met je rug naar de fontein staat, je ogen sluit, aan Rome denkt en met de rechterhand over de linkerschouder een muntje in het water gooit, dan zal je ooit terugkeren naar Rome. Het werpen van twee muntjes zou de gooier in staat stellen zijn geliefde te ontmoeten in de ‘Eeuwige stad’. Drie muntjes gooien zou leiden tot een huwelijk of scheiding. De gemeente Rome haalt de munten uit de fontein en besteed dit aan goede doelen. In 2016 werd 1,4 miljoen euro uit de fontein gevist.

Santi Vincenzo e Anastasio a Trevi kerk

Piazza di Spagna

Vanuit de Trevifontein gaan we richting het Piazza di Spagna. Piazza di Spagna is een levendig plein in het centrum van Rome, het dankt zijn naam aan de aangrenzende Spaanse ambassade bij de Heilige Stoel. Het langwerpige plein is veel smaller in het midden dan aan de uiteinden, waardoor het de vorm heeft van een vlinderdas of van twee naar elkaar toegekeerde driehoeken.

Colonna dell’Immacolata Concezione

Een van de eerste dingen die je ziet als je het plein op komt lopen is de Colonna dell’Immacolata Concezione (zuil Onbevlekte Ontvangenis). Deze erezuil werd opgericht in opdracht van paus Pius IX. Ze herinnert aan het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria dat Paus Pius IX in 1854 had afgekondigd. Het monument werd ontworpen door de architect Luigi Poletti en werd in 1857 geplaatst voor het Palazzo di Propaganda Fide. Meer dan 200 brandweermannen hadden meegewerkt aan de oprichting ervan. 

Het monument bestaat uit een marmeren voetstuk met diverse gebeeldhouwde voorstellingen, daarboven verrijst een 11,8 meter hoge zuil van cipollino marmer, met een Korinthisch kapiteel. Deze zuil werd in 1777 gevonden in het Marsveld en wordt bekroond door een bronzen beeld van Maria. Het Mariabeeld is gemaakt door Giuseppe Obici. Op vier uitstekende hoekstukken van het voetstuk zijn beelden geplaatst van koning David, de profeet Jesaja, de profeet Ezechiël en Mozes. Elk beeld heeft een Bijbeltekst in de sokkel onder het beeld.

Fontana della Barcaccia

Dan komen we bij de Fontana della Barcaccia (Fontein van de oude schuit). Deze fontein uit 1629 ligt aan de voet van de Spaanse Trappen. In 1598 overstroomde de Tiber een aanzienlijk gedeelte van de stad. Het water reikte tot aan de plaats waar 31 jaar later de Fontana della Barcaccia zou worden aangelegd. Vaak wordt verteld dat de Barcaccia herinnert aan de sloep die op deze plaats was achtergelaten. 

Paus Urbanus VIII gaf in 1626 de opdracht om de fontein aan te leggen. Op de fontein zie je twee symbolen van de familie Barberini, waartoe paus Urbanus VIII behoorde. Aan de buitenzijde van de boeg en het achtersteven prijkt zijn pauselijke wapenschild, bestaande uit de pauselijke tiara boven het schild met drie bijen. Op de binnenzijde van de boeg en het achtersteven stroomt het fonteinwater uit een stralende zon met menselijk gezicht. De fontein is waarschijnlijk gemaakt door Pietro Bernini en zijn zoon Gian Lorenzo. De fontein is gemaakt van travertijn, heeft de vorm van een sloep met lage boorden en de hoge voor- en achtersteven zijn elkaars spiegelbeeld.

Deze fontein staat bekend doordat het in 2015 beschadigd werd door hooligans van Feyenoord. Zij waren in de stad naar aanleiding van de UEFA Europa League-wedstrijd AS Roma-Feyenoord. Er werden onder meer flessen en een vuurwerkbom tegen de fontein aan gegooid. In 2021 werden zes hooligans die verantwoordelijk waren voor beschadigingen door de rechtbank in Rome veroordeeld tot een schadevergoeding en gevangenisstraffen tot 4 jaar.

Spaanse Trappen

De Spaanse Trappen verbinden de Piazza di Spagna met de Pincio-heuvel. Bovenaan de trappen vind je Trinità dei Monti kerk. Samen met de Trevifontein behoren de Spaanse Trappen tot de meest bekende stadsgezichten van Rome. In 1723 is begonnen met de bouw van de trappen. Paus Innocentius XIII benoemde de Romeinse architect Francesco De Sanctis. In datzelfde jaar begon hij met de aanleg van de trap, in samenwerking met Alessandro Specchi. De werken waren voltooid in 1725.

De Spaanse Trappen zijn gemaakt uit travertijn. Ze tellen 135 treden, onderbroken door twee brede terrassen. Om de tien treden biedt een klein platform een rustpunt. De afwisselend bolvormige en holvormige omtreklijnen van het geheel en de golvende lijnen van de treden zelf dragen bij tot de sierlijkheid en levendigheid van de Trappen. Ook de huizen aan weerszijden van de Trappen onderaan (huisnummers 25 en 26 aan de Piazza di Spagna) zijn ontworpen door Francesco. Op de acht zuiltjes onderaan de trappen zijn tekens aangebracht. Vier dragen de Franse lelie, en vier tonen de adelaar van het wapenschild van de familie Conti waartoe paus Innocentius XIII behoorde.

Franse Trappen

De trappen worden de Spaanse Trappen genoemd, maar ze hebben eigenlijk helemaal niets te maken met Spanje. Het predicaat “Spaans” hebben ze te danken doordat ze onderaan grenzen aan de Piazza di Spagna (Spaanse plein). Dit plein is weer genoemd naar de Spaanse ambassade bij de Heilige Stoel, die op nummer 57 op het plein ligt. De Fransen hebben echter de trap bekostigd. Zij noemen de trappen nooit de Spaanse trappen, maar de ‘l’escalier de la Trinité-des-Monts’ (trappen van de Trinita dei Monti kerk). In het Italiaans gebruikt men zowel de benaming ‘Scalinata della Piazza di Spagna’ als ‘Scalinata di/della Trinità dei Monti’.

Trinita dei Monti Kerk & Sallustiano Obelisk

Bovenaan de Spaanse Trappen vind je de Trinità dei Monti kerk (of Santissima Trinità al Monte Pincio). Deze kerk is oorspronkelijk gesticht door de Franse koning Lodewijk XII. De bouw begon in 1502 en eindigde in 1587 toen Domenico Fontana de met antieke kapitelen en reliëfs versierde dubbele trap voltooide. De kerk is nog steeds eigendom van de Franse staat. Sinds 2006 worden de kerk en abdij voor erediensten en de uitbating van de gastenvertrekken toevertrouwd aan de broeders en zusters van de Monastieke Gemeenschappen van Jeruzalem. 

Voor de kerk staat een obelisk, de Obelisco Sallustiano. Deze obelisk stamt uit 1789 en komt uit de Horti Sallustiani (een archeologische vindplaats binnen de Aureliaanse Muur, tussen de Pincio en de Quirinaalheuvel). De obelisk is 13,91 meter hoog en het geheel (met voetstuk) is 30,45 meter hoog.

Galleria Borghese

Ten noorden van de Trinità dei Monti kerk ligt de Villa Medici uit de 16e eeuw. Daarachter ligt het park Villa Borghese waarin onder andere het museum Galleria Borghese te vinden is. De Galleria Borghese is een kunstmuseum in de voormalige Villa Borghese Pinciana, gelegen in het park Villa Borghese.

Colonna della Pace

En dan gaan we naar de basiliek van Santa Maria Maggiore. Voor deze prachtige kerk staat de Colonna della Pace. Deze obelisk werd in 1614 gebouwd door Carlo Maderno, de kleinzoon van Domenico Fontana. Paus Paulus V Borghese gaf opdracht voor het bouwen van de obelisk. De grote Korinthische zuil is meer dan 14 meter hoog en is gemaakt van geribbeld marmer. Ze staat op een marmeren en travertijn voet. 

Maderno heeft het bovenste deel van de obelisk versierd met bronzen, gevleugelde adelaars en draken. Deze verwijzingen naar het nobele wapen van de Borghese. De paus liet een bronzen beeld van de Maagd met Kind bovenop de obelisk plaatsen, gemaakt door de beeldhouwer Guillaume Berthélot en gegoten door Orazio Censor. Aan de voet van de zuil zie je een mooie fontein die gevoed wordt door het Felice-aquaduct.

Basilica di Santa Maria Maggiore

De basilica di Santa Maria Maggiore (Basiliek van Maria de Meerdere) is een belangrijke rooms-katholieke kerk met de rang van basilica maior. Deze kerk ligt op de Esquilijnheuvel en behoort tot het grondgebied van de Heilige Stoel. De basiliek is een van de zeven pelgrimskerken van Rome en is de enige van de vier pauselijke basilieken in Rome waarvan het antieke bouwwerk intact bewaard is gebleven. Ze is vooral beroemd om de mozaïeken uit de 5e en de 13e eeuw.

Chiesa Sant’Alfonso Maria de Liguori

Piazza Vittorio Emanuele II

En dan komen we aan bij het prachtige Piazza Vittorio Emanuele II. Dit is het grootste plein van Rome, het plein meet 316 bij 174 meter. Het centrale deel is tot een tuin omgevormd en om het plein heen zie je unieke portico’s. 

Piazza Vittorio Emanuele II is enkele jaren na de eenwording van Italië aangelegd. Het is dan ook genoemd naar de eerste koning van het verenigde Italië. De constructie van het plein duurde van 1882 tot 1887. De architect was Gaetano Koch. Alle zijden van het plein zijn van portico’s voorzien, die op 280 dikke zuilen rusten. De paleizen waren bedoeld als residenties voor de belangrijkste ambtenaren die in de verschillende ministeries werkten. Een groot deel van de platanen, ceders, palmbomen en magnolia’s op het plein werden door koningin Margherita geschonken. 

Het plein heeft meerdere bezienswaardigheden, zoals het Trofei di Mario monument op de noordoostelijke hoek, de Porta Magica (achter de Trofei di Mario), de Fristo Misto fontein (midden van de tuin) en de kinderspeeltuin.

Orto Botanico di Roma

De Orto Botanico di Roma , is een botanische tuin die beheerd wordt door de Sapienza Universiteit van Rome. De tuin is in 1883 aangelegd aan Largo Cristina di Svezia op de hellingen van de Janiculum. Vanuit de tuinen heb je een prachtig uitzicht op het 17e-eeuwse Palazzo Corsini, dat van 1659-1689 de residentie was van koningin Christina van Zweden. Dit paleis is tegenwoordig het hoofdkwartier van de Accademia dei Lincei. De tuin heeft meer dan 3.000 soorten, een Japanse tuin, bamboebossen en een Giardino dei Semplici met meer dan 300 soorten geneeskrachtige planten.

Tempietto van San Pietro in Montorio

Het Tempietto van San Pietro in Montorio is een cilindervormig kerkje op de binnenplaats van de San Pietro in Montorio-kerk in Rome. Dit kerkje is door Donato Bramante gebouwd in het begin van de 16e eeuw. Het wordt beschouwd als het gebouw dat de Hoge Renaissance in de architectuur inluidde. De kerk is in opdracht van de Spaanse koning Ferdinand en koningin Isabella gebouwd, ter nagedachtenis aan de kruisiging van Petrus, een van de apostelen en de eerste paus. Het bouwwerk staat op de plaats waar Petrus gekruisigd werd.

Basiliek van Santa Maria in Trastevere

De Basiliek van Santa Maria in Trastevere is waarschijnlijk de oudste Mariakerk van Rome. In de 3e eeuw zou in deze omgeving een vroegchristelijke huiskerk zijn gesticht door paus Callixtus. Paus Julius I bouwde van 337 tot 352 een eerste basiliek op deze plaats. Hij droeg ze op aan Maria, waarmee deze kerk de eerste werd in Rome die aan haar was gewijd. Die eerste basiliek werd door paus Innocentius II in 1138-1348 vervangen door de huidige basiliek.

Rivier de Tiber en Isola Tiberina

In rivier de Tiber ligt Isola Tiberina (Tibereiland) Dit is een langwerpig eiland in de zuidelijke bocht van de rivier de Tiber in Rome. Het eiland is ongeveer 270 meter lang en 67 meter breed. Het staat bekend als de locatie van de Tempel van Asclepius, de Griekse halfgod van de geneeskunde. Volgens een legende is het Tibereiland ontstaan nadat de laatste koning van Rome (Tarquinius Superbus) in 510 v.Chr. werd verdreven. De boze Romeinen verzamelden het graan van de velden van de Etruskische koning en gooiden dit in de Tiber. Dit spoelde niet weg maar bleef liggen en vormde zo de fundering van het eiland. Een andere versie van het verhaal vertelt dat het lichaam van de koning zelf in de rivier werd gegooid. Aan zijn lijk zette zich slib en klei vast, waardoor het eiland ontstaan is. Wegens deze duistere achtergrond werd het eiland beschouwd als een slechte plaats. Tot de bouw van de Tempel van Asclepius kwam er bijna niemand en alleen de grootste criminelen werden erheen verbannen.

Basilica di Santa Maria in Cosmedin

De Basilica di Santa Maria in Cosmedin is een driebeukige basiliek die in de 6e eeuw gebouwd is op resten van een antiek gebouw, vermoedelijk de Ara Maxima Herculis. In de 8e eeuw is de basiliek uitgebreid. Uit deze tijd komt ook de met leeuwen versierde bisschopstroon. In de 12e eeuw werd de kerk verder verbouwd en werden de voorhal, campanile toegevoegd.

noodzakelijk geacht, gelet op het toenemend aantal toeristen en bezoekers. De Katholieke Kerk stond het niet toe om niet-katholieken te begraven in de gewijde grond van hun kerkhoven, waardoor er steeds meer mensen buiten de stad werden begraven. Dit gebeurde meestal ’s nachts. Naast het kerkhof vind je de Piramide van Cestius.

Ostia Antica

Ongeveer 30 kilometer ten westen van Rome ligt Ostia Antica, de voormalige havenstad van Rome en archeologisch park met vele opgravingen. Vanuit Rome kun je een leuk dagje weg naar deze ruïnes. Ostia Antica stamt uit de 7e eeuw voor Christus, toen de havenstad werd gesticht als militaire basis en voor de handel. 

De naam Ostia is afgeleid van het Latijnse ostium, wat riviermonding betekent. Doordat de haven in de 2e eeuw na Christus langzaam dicht slibde, stroomde de stad langzaam leeg. Ostia Antica is een van de best bewaarde Romeinse steden van Italië, ondanks dat de verlaten stad geregeld gebruikt en leeggehaald werd als vindplaats voor marmer, zuilen en andere bouwmaterialen. De zee is inmiddels langzaam verschoven, ze ligt een paar kilometer verderop. Ook de loop van de hoofdrivier van de Tiber is verschoven.

In het archeologische park van Ostia Antica vind je tal van oude opgravingen, zoals een theater van Marcus Agripa (voor 3000 man), woningen, thermen, tempels en mozaïeken. Op dit moment is ongeveer tweederde van de oude stad blootgelegd door opgravingen. 

Rome

En dat was het prachtige Rome alweer. Wat is dit toch een ontzettend mooie stad! We zijn er 2,5 dag geweest, maar dat was nog wel wat aan de krappe kant. We moesten overal langs vliegen, terwijl er zoveel moois te zien is hier! Ik denk dat je je hier rustig een week kunt vermaken. We vonden Rome allebei erg mooi, een enorme aanrader dus!